Đột quỵ là gì và tại sao cần phòng ngừa?

Đột quỵ là tình trạng nguy hiểm xảy ra khi nguồn cung cấp máu đến não bị gián đoạn hoặc giảm đáng kể, khiến các tế bào não không nhận đủ oxy và chất dinh dưỡng. Chỉ trong vài phút, tế bào não có thể bắt đầu chết, gây ra những hậu quả nghiêm trọng và lâu dài.

Theo thống kê, đột quỵ là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tử vong và tàn tật trên toàn thế giới. Tuy nhiên, tin tốt là có đến 80% trường hợp đột quỵ có thể phòng ngừa được thông qua việc thay đổi lối sống và kiểm soát các yếu tố nguy cơ.

Các loại đột quỵ phổ biến

– Đột quỵ thiếu máu cục bộ (nhồi máu não)

Đây là loại đột quỵ phổ biến nhất, chiếm khoảng 87% các trường hợp. Xảy ra khi cục máu đông hoặc mảng xơ vữa làm tắc nghẽn động mạch não, ngăn cản dòng máu lưu thông.

– Đột quỵ xuất huyết

Xảy ra khi mạch máu trong não bị vỡ, gây chảy máu vào mô não xung quanh. Loại đột quỵ này thường nguy hiểm hơn và có tỷ lệ tử vong cao.

Nhận biết dấu hiệu đột quỵ: Quy tắc FAST

F – Face (Mặt): Yêu cầu người bệnh cười – mặt có bị méo một bên không?

A – Arms (Cánh tay): Yêu cầu giơ hai tay lên – một bên tay có bị rơi xuống không?

S – Speech (Lời nói): Yêu cầu nói một câu đơn giản – lời nói có bị ngọng hoặc khó hiểu không?

T – Time (Thời gian): Nếu có bất kỳ dấu hiệu nào trên, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức. Thời gian là vàng!

10 cách phòng ngừa đột quỵ hiệu quả

1. Kiểm soát huyết áp

Huyết áp cao là yếu tố nguy cơ lớn nhất gây đột quỵ. Duy trì huyết áp ở mức lý tưởng (dưới 120/80 mmHg) thông qua:

• Giảm lượng muối trong chế độ ăn (dưới 5g/ngày)
• Tăng cường ăn rau củ quả
• Tập thể dục đều đặn
• Giảm căng thẳng
• Dùng thuốc theo chỉ định bác sĩ nếu cần

2. Duy trì cân nặng hợp lý

Béo phì làm tăng nguy cơ cao huyết áp, tiểu đường và mỡ máu cao – tất cả đều là yếu tố nguy cơ của đột quỵ. Chỉ số BMI lý tưởng nên duy trì trong khoảng 18.5-24.9.

3. Tập thể dục đều đặn

Hoạt động thể chất giúp:

• Giảm huyết áp
• Tăng HDL (cholesterol tốt)
• Giảm cân
• Cải thiện sức khỏe tim mạch tổng thể

Khuyến nghị: Ít nhất 150 phút tập thể dục cường độ vừa phải mỗi tuần (đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe).

4. Kiểm soát tiểu đường

Đường huyết cao làm tổn thương mạch máu theo thời gian, tăng nguy cơ đột quỵ gấp 2-4 lần. Duy trì HbA1c dưới 7% thông qua:

• Chế độ ăn ít đường, ít tinh bột tinh chế
• Tập thể dục đều đặn
• Theo dõi đường huyết thường xuyên
• Dùng thuốc theo đơn

5. Bỏ thuốc lá hoàn toàn

Hút thuốc làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp 2-4 lần vì:

• Làm dày và đông máu dễ hơn
• Tăng lượng mảng xơ vữa trong động mạch
• Làm tổn thương lớp niêm mạc mạch máu

Tin tốt: Sau 2-5 năm bỏ thuốc, nguy cơ đột quỵ giảm xuống ngang người không hút thuốc.

6. Hạn chế rượu bia

Uống rượu bia quá mức làm tăng huyết áp và gây rối loạn nhịp tim. Nếu uống, nên giới hạn:

• Nam: Không quá 2 ly/ngày
• Nữ: Không quá 1 ly/ngày

7. Điều trị rối loạn nhịp tim

Rung nhĩ (AF) làm tăng nguy cơ đột quỵ gấp 5 lần do máu dễ đọng lại trong tim và tạo cục máu đông. Nếu được chẩn đoán rung nhĩ, cần:

• Dùng thuốc chống đông máu theo đơn
• Kiểm tra sức khỏe định kỳ
• Kiểm soát nhịp tim

8. Kiểm soát cholesterol

Cholesterol cao gây tích tụ mảng xơ vữa trong động mạch, làm hẹp lòng mạch. Mục tiêu:

• LDL (cholesterol xấu): Dưới 100 mg/dL
• HDL (cholesterol tốt): Trên 40 mg/dL (nam), trên 50 mg/dL (nữ)
• Triglycerides: Dưới 150 mg/dL

9. Chế độ ăn lành mạnh

Nên ăn:

• Rau xanh, trái cây tươi (5 khẩu phần/ngày)
• Ngũ cốc nguyên hạt
• Cá giàu omega-3 (cá hồi, cá thu, cá trích)
• Các loại hạt
• Dầu ô liu
• Sữa ít béo

Hạn chế:

• Thực phẩm nhiều muối
• Thịt đỏ và thịt chế biến
• Đồ chiên rán
• Đồ ngọt và đồ uống có đường
• Thức ăn nhanh

10. Quản lý căng thẳng

Căng thẳng kéo dài làm tăng huyết áp và có thể dẫn đến các hành vi không lành mạnh. Thực hành:

• Thiền định, yoga
• Kỹ thuật thở sâu
• Dành thời gian cho sở thích
• Ngủ đủ giấc (7-9 tiếng/đêm)
• Kết nối với gia đình, bạn bè

Kết luận

Phòng ngừa đột quỵ hoàn toàn có thể thực hiện được thông qua việc duy trì lối sống lành mạnh và kiểm soát các yếu tố nguy cơ. Hãy bắt đầu từ những thay đổi nhỏ nhất: ăn nhiều rau củ hơn, tập thể dục 30 phút mỗi ngày, bỏ thuốc lá, và kiểm tra sức khỏe định kỳ.

Nhớ rằng, việc đầu tư vào sức khỏe hôm nay chính là bảo vệ tương lai của bạn và gia đình. Đừng chờ đợi cho đến khi quá muộn – hãy hành động ngay từ bây giờ!